کشور ارمنستان با توجه به قرابت فرهنگی و جغرافیایی که با ایران دارد ازجمله کشورهای بازار هدف گردشگری محسوب می‌شود. لغو روادید میان ایران و ارمنستان که در ۱۶ مردادماه سال ۹۵ اتفاق افتاد، اولین قدم برای افزایش تبادل گردشگران بین دو کشور بود. طبق توافقی که بین مقامات دو کشور انجام شد شهروندان دو کشور می‌توانند تا ۹۰ روز طی شش ماه بدون ویزا در کشور مقصد اقامت داشته باشند. سفر رئیس‌جمهوری و همراهانش به ارمنستان و امضای یادداشت تفاهم همکاری بین موزه‌ای و همکاری گردشگری ایران و ارمنستان در دی‌ماه ۹۵ قدم بعدی در این راستا بود که تشکیل کمیته فنی مشترک همکاری‌های گردشگری دو کشور یکی از ضمانت‌های اجرایی این یادداشت تفاهم محسوب می‌شود. تشکیل این کمیته در دولت دوازدهم پیگیری و تاکنون سه جلسه به شکل ادواری برگزار شده که طرفین نظرات و پیشنهادهای خود را در راستای رفع چالش‌های موجود ارائه و تجارب خود را درزمینه گردشگری به یکدیگر منتقل کرده‌اند.
رایزنی برای چهارمین کمیته فنی مشترک همکاری‌های گردشگری دو کشور
لیلا اژدری مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی درخصوص برگزاری جلسه چهارم این کمیته به خبرنگار میراث‌آریا می‌گوید: «برگزاری این جلسه از اولویت‌های معاونت گردشگری محسوب می‌شود و طرفین برای برگزاری چهارمین کمیته فنی مشترک همکاری‌های گردشگری که در کشور ارمنستان خواهد بود، در حال رایزنی هستند.»
سند برنامه اجرایی همکاری‌های گردشگری را می‌توان از دیگر ضمانت‌های اجرایی یادداشت تفاهم عنوان کرد که به گفته اژدری سند فوق آماده و به‌منظور رؤیت برای طرف ارمنستانی ارسال شده و در چهارمین جلسه کمیته فنی مشترک همکاری‌های گردشگری به امضای وزرای گردشگری دو طرف خواهد رسید.
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی در خصوص سفر وزیر به ارمنستان و امضای این سند زمان دقیقی را اعلام نکرد و گفت: «این سفر در دستور کار قرار دارد، قرار بود در اردیبهشت یا خردادماه انجام شود که با توجه به شیوع کرونا احتمالاً تا مهر یا آبان‌ماه ۱۴۰۰ به تعویق بیفتد.»
تأثیر اقدامات انجام‌شده در رشد گردشگران ورودی
بر اساس آمار دفتر برنامه‌ریزی معاونت گردشگری پس از لغو روادید و طی این مدت میزان گردشگران ورودی از کشور ارمنستان رشد چشمگیری داشته است. تا پیش از این اتفاق و در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ میزان گردشگران ورودی از این کشور هفت تا هشت هزار نفر بود که در سال ۲۰۱۷ به ۲۰ هزار نفر در سال رسید. اما میزان تعداد گردشگر در سال ۹۸ رشد فزاینده‌ای پیدا کرد و تعداد گردشگران ورودی از ارمنستان به ۱۹۴ هزار نفر افزایش یافت و این میزان رشد را می‌توان هم به لغو روادید و هم تغییر نرخ ارز مرتبط دانست. در دیداری که دکتر علی‌اصغر مونسان وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با آرتاشس تومانیان سفیر جمهوری ارمنستان داشت پیشنهاد برگزاری فم‌تورهایی متشکل از خبرنگاران و آژانس‌های گردشگری را مطرح کرد. پیشنهادی که در گذشته یک نمونه موفق آن در بهمن‌ماه ۹۵ در ایران اجرا شد و برای برگزاری تور آشناسازی در ارمنستان نیز این کشور آمادگی خود را اعلام کرده بود. به گفته تومانیان مردم ارمنستان برای سفر به ایران علاقه‌مندند ولی شناخت زیادی از جاذبه‌های گردشگری آن ندارند و به همین دلیل فعالیت مسئولان گردشگری و متصدیان تورهای دو کشور در راستای آشناسازی و معرفی ظرفیت‌های گردشگری ایران می‌تواند به جذب گردشگر از کشور ارمنستان مفید واقع شود.
وضعیت گردشگری ارمنستان چگونه است؟
گردشگری در ارمنستان یکی از منابع اصلی درآمد محسوب می‌شود و نقش مهمی در اقتصاد آن ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، ورود گردشگران خارجی به این کشور افزایش داشته است. بر اساس آمار در سال ۲۰۰۷ میزان گردشگران ورودی به این کشور ۵۱۰ هزار نفر بوده که این میزان در سال ۲۰۱۳ با رشد ۲۸ درصدی نسبت به سال قبل به یک‌میلیون ۸۲ هزار نفر و در سال ۲۰۱۹ با ۱۵ درصد رشد نسبت به سال قبل به یک‌میلیون و ۹۳۲ هزار و ۲۳۰ نفر رسیده است. میزان درآمد این کشور از گردشگری نیز در سال ۲۰۱.۱. ۲ میلیارد دلار و تقریباً دو برابر ارزش سال ۲۰۱۰ اعلام شده است. همچنین در سال ۲۰۱۹ سهم گردشگری ارمنستان از تولید ناخالص داخلی (GDP) ۱۱.۸ و سهم گردشگری در اشتغال این کشور ۱۲.۵ بوده است. بر اساس آمار ارائه‌شده در سال ۲۰۱۴، بیشترین میزان گردشگر خارجی با ۴۴ درصد مربوط به روسیه، ۲۸ درصد از گرجستان، ۱۲ تا ۱۴ درصد از اتحادیه اروپا است. سهم ایران نیز ۷ درصد تخمین زده شده و در سال ۹۸ حدود ۱۴۶ هزار نفر به این کشور سفر کرده‌اند.
با توجه به گفته سفیر ارمنستان در ایران پتانسیل بالقوه بیشتری میان شهروندان این کشور برای سفر به ایران و جود دارد وعدم آشنایی آن‌ها با جاذبه‌های گردشگری کشور پهناورمان دلیل بالفعل نشدن آن است. حال با اجرای پیشنهاد وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای برگزاری تورهای آشناسازی که در گذشته هم تجربه آن را داشته‌ایم، همچنین اولویت و برنامه‌ریزی معاونت گردشگری برای تعریف و اجرای دو مدل گردشگری سلامت و VFR (بازدید آشنایان و بستگان) برای جذب گردشگر از ارمنستان، باید ببینیم پس از ریشه‌کن شدن ویروس منحوس کرونا آمار ۱۹۴ هزار نفر گردشگر ارمنستانی در سال ۹۸ تا چه میزان افزایش خواهد داشت؟